NỖI LÒNG CAO BÁ QUÁT
QUA BÌNH ĐỊNH TRÔNG LÊN NÚI CÙ MÔNG
Dãy Cù Mông là một nhánh của Trường Sơn chồm ra sát biển, làm ranh giới thiên nhiên giữa 2 tỉnh Bình Định và Phú Yên hiện nay. Xa xưa trước, năm 1471 đại quân vua Lê Thánh Tôn chiếm lấy thành Đồ Bàn, dãy Cù Mông sau từng một thời là biên địa tranh chấp giữa Đại Việt và Chiêm quốc.
Còn Cao Bá Quát thì không chỉ là nhà thơ, là người hay chữ vào thời nhà Nguyễn, ông còn được biết đến là người từng tham gia cuộc chiến chống triều đình với vai trò là quân sư của Lê Duy Cự. Khởi nghĩa Lê Duy Cự nổ ra vào năm 1854 ở Mỹ Lương, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc Hà Nội), triều đình nhà Nguyễn gọi là giặc Châu Chấu (năm ấy châu chấu phá hoại mùa màng, dân tình đói khổ, nghĩa binh thừa cơ đứng dậy). Cuộc nổi dậy năm ấy bị binh triều nhanh chóng dập tắt, Cao Bá Quát mất theo cùng nó.